مننژیوم مغزی نوعی تومور اولیه در سیستم عصبی انسان است که شامل درجات مختلفی می‌گردد، شدت عوارض و پیشرفت بیماری در درجات مختلف متغیر بوده و نیازمند پیگیری درمانی است، پزشک متخصص با بررسی دقیق علایم و با کمک روش‌های تشخیصی مختلف قادر است نوع مننژیوم مغزی را تشخیص داده و راهکار درمانی موثر را اتخاذ کند.
مننژیوم مغزی چیست؟
مننژ نوعی غشای محافظتی است که سیستم عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع را پوشش می‌دهد، مننژیوم مغزی نوعی تومور است که در این بافت مننژ که بافت سه لایه است تشکیل می‌شود، مننژیوم اغلب در بخش بالایی و منحنی بیرونی مغز دیده می‌شود، امکان تشکیل این تومورها در پایه جمجمه نیز وجود دارد اما در ستون فقرات کمتر دیده شده است، بیشتر مننژیوم‌ها رشد آهسته و کند دارند و ممکن است طی چندین سال علایم خاصی را بروز ندهند، این تومور در صورت رشد زیاد می‌تواند به بافت‌های مجاور مغز و اعصاب و عروق فشار وارده کرده و عوارض مختلفی را در فرد بروز دهد، طبق تحقیقات انجام شده میزان شیوع مننژیوم مغزی در زنان بیشتر از مردان است و اغلب در سنین بالاتر دیده می‌شوند، میانگین سنی در هنگام تشخیص این بیماری 66 سال اعلام شده است.
علایم مننژیوم مغزی
مننژیوم اغلب در مراحل اولیه علایم خاصی ندارند ولی با افزایش رشد با علایم مختلفی همراه است، بسته به محل رشد آن و بخشی از مغز که تحت تاثیر قرار گرفته است علایم متغیر خواهد بود، از جمله علائم مشاهده شده در این عارضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سردرد و سرگیجه
- تهوع و استفراغ
- تحت تاثیر قرار گرفتن بینایی مانند تاری دید، دوبینی و یا از دست دادن بینایی
- مشکلات شنوایی
- از دست دادن حس بویایی
- مشکل در صحبت کردن
- رفلکس‌های بیش فعال (hyperreflexia)
- تشنج
- مشکلات حافظه
- ضعف عضلات در نقاط خاص و مشخص از بدن
علل مننژیوم مغزی
علت دقیق مننژیوم مغزی هنوز مشخص نشده است، طبق تحقیقات انجام شده 40 تا 80 درصد از مننزیوم‌ها شامل ناهنجاری در کروموزوم 22 هستند که نقش آن در سرکوب رشد تومورها است، این ناهنجاری اغلب به صورت خود به خودی و به ندرت تحت شرایط ارثی رخ می‌دهد، بر اساس مطالعات انجام شده برخی از شرایط محیطی، هورمونی و ژنتیکی می‌تواند در بروز مننژیوم موثر باشد، پرتودرمانی که در ناحیه سر انجام شود ممکن در ایجاد این عارضه نقش داشته باشد، ریسک فاکتورهای دیگری مانند روش‌های پیشگیری از بارداری خوراکی و درمان جایگزین هورمونی، بیماری نادر نوروفیبروماتوز 2 و چاقی نیز ممکن در این زمینه موثر باشند.
انواع مننژیوم مغزی
نوروپاتولوژیست با بررسی و تجزیه و تحلیل تومورها آن را درجه‌بندی خواهد کرد، طبق تقسیم‌بندی انجام شده بر اساس مشخصات تومورها انواع مننژیوم مغزی در سه گروه کلی قرار گرفته است.
مننژیوم‌های درجه 1 یا معمولی:
مننژیوم‌های درجه 1 حدود 80 درصد انواع تومورها را تشکیل می‌دهند و از نوع خوش خیم محسوب می‌شود، تومورهای این رده رشد کند و آهسته دارند.
مننژیوم‌های درجه 2 یا آتیپیک:
مننژیوم درجه 2 رشد سریعتر دارند و در مقایسه با درجه 1 نسبت به درمان‌های اتخاذ شده مقاومت بیشتری نشان می‌دهند، حدود 17 درصد از تومورها در این رده قرار دارند، احتمال بازگشت این نوع مننژیوم بعد از حذف بیشتر است، مننژیوم‌های کوردوئید و سلول شفاف در این گروه هستند.
مننزیوم‌های درجه 3 یا آناپلاستیک:
مننژیوم آناپلاستیک نوعی تومور با سرعت رشد بالاتر بوده و جزء تومورهای بدخیم و سرطانی هستند، مننژیوم های پاپیلاری و رابدوئیدی از زیر گروه‌های مننژیوم آناپلاستیک هستند.
تشخیص مننژیوم مغزی
با توجه به رشد کند مننژیوم و عدم بروز علایم در مراحل اولیه ممکن است تشخیص آن مشکل باشد و با علایم رایج پیری اشتباه گرفته شود، در صورت پیشرفت و بروز علایم مننژیوم مغزی متخصص مغز و اعصاب از روش‌های مختلف تشخیصی مانند ام‌آر‌آی و سی‌تی‌اسکن استفاده خواهد کرد.
MRI مغز
روش MRI مغز با کمک تصاویر واضح از ساختار درونی بدن، پیشرفت مننژیوم را نمایش خواهد داد، روش MRI مغز با کنتراست سبب بهبود کیفیت تصاویر تهیه شده گشته و به تشخیص بهتر تومور کمک مهمی خواهد کرد.
سی‌تی‌اسکن
روش سی‌تی‌اسکن نیز دیگر راهکار تشخیصی جهت بررسی و ارزیابی مننژیوم مغزی است، علاوه بر موارد ذکر شده در برخی شرایط استفاده از تکنیک بیوپسی می‌تواند اطلاعات تکمیلی را در رابطه با نوع تومور ارائه دهد.
درمان مننژیوم مغزی
درمان انتخابی برای مننژیوم مغزی وابسته به نوع آن است، برای تومورهای با رشد آهسته اغلب بیمار تحت نظر گرفته می‌شود و به طور منظم تومور را ارزیابی می‌کنند، بسته به محل تومور، شرایط بیمار و عوارض آن ممکن است روش جراحی نیز مورد استفاده قرار گیرد، پرتودرمانی دیگر راهکار درمان مننژیوم است که با هدف از بین بردن سلول‌های باقیمانده از مننژیوم کاربرد دارد، در موارد نادر ممکن است از شیمی درمانی نیز برای درمان بهره برد.
نگاه کلی به مننژیوم مغزی
مننژیوم مغزی از تومورهای تشکیل شده در مننژ است که در اغلب موارد خوش خیم هستند، انواع مختلف مننژیوم شامل درجه یک یا معمولی، درجه 2 یا آتیپیک و درجه 3 یا آناپلاستیک است، بسته به نوع و پیشرفت مننژیوم، بیمار با علایم مختلفی روبرو خواهد شد، سردرد، سرگیجه، تشنج، کاهش حس بویایی، بینایی، شنوایی، ضعف عضلانی و مشکلات حافظه از جمله این عوارض هستند، مراجعه به پزشک جهت ارزیابی دقیق و اتخاذ راهکار درمانی موثر در روند درمان بسیار موثر است.
سوالات متداول
چه زمانی برای مننژیوم مغزی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
بیشتر موارد مننژیوم مغزی به آرامی رشد می‌کنند، اما در صورت بروز عوارضی مانند مشکلات بینایی، بویایی، حافظه، تشنج و غیره لازم است به پزشک مراجعه نمایید و روند درمان را دنبال نمایید.
آیا مننژیوم مغزی سرطان محسوب می‌شود؟
اکثر موارد مننژیوم مغزی خوش خیم و غیر سرطانی هستند، اما درصد کمی از آن نیز امکان دارد سرطانی و بدخیم باشد، مننژیوم‌های خوش خیم نیز در صورت بزرگ شدن بیش از اندازه و اعمال فشار بر اعصاب و ساختار مغز عوارض جدی به دنبال دارند.
بهترین روش درمان مننژیوم مغزی چیست؟
بهترین روش درمان مننژیوم مغزی وابسته به نوع آن و شرایط بیمار است، پزشک با بررسی دقیق شرایط بیمار و میزان پیشرفت بیماری بهترین راهکار درمانی را انتخاب خواهد کرد.