جراحی مغز و اعصاب با عنوان علمی neurological surgery رشته فوق تخصصی است که در رابطه با تشخیص بیماری و مشکلات و درمان بخش های مغز، نخاع، اعصاب و دستگاه عروق مغزی خارج جمجمه نیز فعالیت دارد. با توجه به حساسیت و پیچیدگی سیستم عصبی، جراحی مغز و اعصاب نیازمند دانش و مهارت بالایی است. اختلالات مغزی و عصبی می‌توانند تأثیرات جدی و گاهاً جبران ناپذیری بر زندگی فرد بگذارند.
جراحی مغز و اعصاب چیست؟
جراحی مغز و اعصاب یک تخصص پزشکی است که بر روی درمان جراحی شرایطی که بر مغز، نخاع و سیستم عصبی حوزه پیرامونی تأثیر می‌گذارد، تمرکز دارد. این رشته شامل درمان بیماری‌های مغز، ستون فقرات و اعصاب محیطی می‌شود و نقش حیاتی در بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا می‌کند. از جمله بیماری‌ها و شرایطی که نیازمند جراحی مغز و اعصاب هستند می‌توان به تومورهای مغزی، ضربه‌های مغزی، ناهنجاری‌های عروقی، مشکلات ستون فقرات و عفونت‌های سیستم عصبی اشاره کرد.
جراحی مغز و اعصاب چه زمانی انجام می شود؟
این جراحی زمانی انجام می‌شود که توسط بهترین جراح مغز و اعصاب تشخیص داده شود که مشکلات عصبی بیمار نیازمند مداخله جراحی است و دیگر روش های درمانی مانند درمان دارویی یا درمان های تشعشعی نتوانسته‌اند، بهبودی مطلوب را به بیمار فراهم کنند.
جراحی مغز و اعصاب در موارد مختلفی از جمله تومورهای مغزی، ضربه‌های مغزی، ناهنجاری‌های عروقی، بیماری‌های ستون فقرات، عفونت‌های مغزی و نخاعی و …. انجام می‌شود. هر یک از این شرایط نیازمند ارزیابی دقیق و تصمیم گیری توسط تیم پزشکی متخصص است تا بهترین روش درمانی انتخاب شود و بهبودی بیمار تسریع گردد.
چگونه برای جراحی مغز آماده شویم؟
آماده شدن برای جراحی مغز نیازمند پیروی از دستورالعمل‌های دقیق پزشکی و همکاری کامل با تیم درمانی است. این مراحل شامل ارزیابی‌های پزشکی، آمادگی جسمانی و روانی و رعایت توصیه‌های قبل از عمل می‌باشد.
- قبل از جراحی، باید با جراح مغز و اعصاب خود مشاوره داشته باشید. در این جلسات، جراح شما را از روند جراحی، مزایا، معایب و خطرات احتمالی آگاه خواهد کرد.
- تست هایی مانند آزمایش خون، اکوکاردیوگرافی یا تصویربرداری مغز و نخاع مورد نیاز را که برای ارزیابی وضعیت شما قبل از جراحی تجویز شده است را انجام داده و نتایج خود را به همراه داشته باشید.
- به جراح خود اطلاع دهید که چه داروهایی مصرف می‌کنید.
- از نیمه شب قبل از عمل چیزی نخورید و ننوشید.
جراحی مغز چگونه انجام می شود؟
جراحی مغز یک روند پیچیده است که نیازمند تخصص و تجهیزات پیشرفته است. در ادامه، روند کلی انجام جراحی مغز را توضیح خواهیم داد.
1. قبل از جراحی، پزشک تمامی آزمایش‌های لازم مانند تصویربرداری MRI یا CT، آزمایش خون و سایر بررسی‌های پزشکی را انجام می‌دهد.
2. جراح با بیمار و خانواده‌اش در مورد نوع جراحی و ریسک های عمل صحبت می‌کند و اطلاعات لازم درباره روند جراحی، مزایا، معایب و خطرات احتمالی را ارائه می‌دهد. بیمار باید رضایت نامه‌ای را امضا کند که تایید می‌کند با آگاهی از جزئیات جراحی، رضایت خود را اعلام می‌کند.
3. بیمار به اتاق عمل منتقل می‌شود و تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد.
4. سر بیمار به گونه‌ای قرار می‌گیرد که جراح بتواند به منطقه مورد نیاز دسترسی داشته باشد. موهای ناحیه‌ای از سر که باید جراحی شود، تراشیده می‌شود.
5. جراح برشی در پوست سر ایجاد می‌کند و سپس با استفاده از ابزارهای خاص به دقت به ناحیه‌ای از مغز که نیاز به درمان دارد دسترسی پیدا می‌کند.
6. بسته به نوع جراحی، جراح ممکن است به برداشتن تومور، تخلیه خونریزی، اصلاح ناهنجاری‌های عروقی یا انجام دیگر اقدامات پزشکی بپردازد.
7. در بسیاری از جراحی‌های مغز، از میکروسکوپ‌های جراحی و ابزارهای بسیار دقیق برای افزایش دقت و کاهش آسیب به بافت‌های سالم مغزی استفاده می‌شود. سپس پوست سر بخیه زده می‌شود. بیهوشی بیمار به تدریج پایان می‌یابد و بیمار به بخش مراقبت‌های ویژه یا اتاق ریکاوری منتقل می‌شود.
نکات مهم درباره جراحی مغز و اعصاب
در اینجا به نکات مهمی که باید درباره جراحی مغز و اعصاب بدانید، اشاره می‌کنیم:
- توجه به تخصص و تجربه جراح
- آگاهی از خطرات و عوارض جراحی
- تغییرات در سبک زندگی
- قطع مصرف برخی داروها قبل جراحی
- انجام آزمایش‌های لازم مانند تصویربرداری‌های MRI یا CT و ….
- مشاوره با پزشکان دیگر قبل از تصمیم گیری نهایی برای جراحی
سوالات متداول جراحی مغز و اعصاب
جراحی مغز خطرناک است؟
جراحی مغز و اعصاب یک روند بسیار پیچیده است و با خطراتی همراه می‌باشد اما باید توجه داشت که هر جراحی خطراتی دارد و معمولاً جراحی‌های مغزی توسط تیم پزشکی مجرب و در محیط بیمارستانی مناسب صورت می‌گیرد تا خطرات به حداقل میزان برسد.
چقدر طول می‌کشد تا بعد از جراحی مغز و اعصاب بهبود کامل ایجاد شود؟
زمان بهبودی بعد از جراحی مغز و اعصاب بستگی به نوع عمل، شدت و ماهیت مشکل و وضعیت عمومی بیمار دارد. در برخی موارد، بهبودی ممکن است در مدت چند هفته تا چند ماه رخ دهد. اما در مواردی که مشکلات جدی و پیچیده وجود دارد، بهبودی زمان طولانی تر نیاز دارد.
بعد از جراحی مغز و اعصاب نیاز به درمان تکمیلی داریم؟
در بسیاری از موارد بعد از جراحی مغز و اعصاب، نیاز به درمان تکمیلی وجود خواهد داشت. این درمان ها شامل فیزیوتراپی، درمان دارویی، روان درمانی، تغییرات در سبک زندگی و توصیه های خاص در مورد تغذیه و فعالیت های روزانه می‌باشد. هدف از این درمان‌ها استفاده از روش‌های مختلف برای بهبود عملکرد مغز و اعصاب و بهبود کیفیت زندگی بیمار است.
نتیجه گیری
جراحی مغز و اعصاب یک روش درمانی حیاتی است که برای درمان مشکلات مغزی و عصبی مانند تومورهای مغزی، سکته مغزی، بیماری های عصبی و غیره استفاده می‌شود. این نوع جراحی ممکن است برای بهبود علائم، حذف یا کاهش تومورها و بافت های آسیب دیده و یا اصلاح عیوب ستون فقرات و دیگر مشکلات عصبی صورت گیرد. جراحی مغز و اعصاب با خطرات و عوارضی همراه است و شما باید برای جلوگیری از افزایش احتمالی این جراحی به بهترین متخصص مغز و اعصاب مراجعه داشته باشید و از ایشان در زمینه بیماری خود مشاوره بگیرید. دکتر مسعود شیروانی همه روزه در بیمارستان سلامت فردا حضور دارند و به عنوان بهترین جراح مغز و اعصاب در ایران شناخته شده اند.