خوابیدن بعد از جراحی تعویض مفصل لگن یکی از جنبه‌های بسیار مهم در دوره نقاهت است که می‌تواند تاثیر مستقیمی بر سرعت بهبودی، کاهش درد و جلوگیری از عوارض احتمالی مانند دررفتگی مفصل مصنوعی داشته باشد. بسیاری از افرادی که این جراحی را پشت سر می‌گذارند، نگران چگونگی خوابیدن و محدودیت‌های احتمالی هستند. رعایت دقیق توصیه‌های پزشک و فیزیوتراپیست به شما کمک می‌کند تا از مفصل جدید خود به بهترین شکل مراقبت نمایید.
بهترین حالت‌های خوابیدن بعد از جراحی تعویض مفصل لگن
انتخاب وضعیت مناسب برای خوابیدن بعد از جراحی تعویض مفصل لگن به کاهش درد و جلوگیری از فشار نامطلوب بر مفصل کمک زیادی می‌کند. متخصصان ارتوپدی و فیزیوتراپیست‌ها معمولا دو وضعیت اصلی را برای خوابیدن کسانی که جراحی تعویض مفصل لگن انجام داده اند توصیه می‌کنند:
- خوابیدن به پشت (طاقباز): این وضعیت به عنوان بهترین و ایمن‌ترین حالت برای خوابیدن بعد از جراحی تعویض مفصل لگن شناخته می‌شود. در این حالت، وزن بدن به طور یکنواخت توزیع شده و فشار کمتری به ناحیه جراحی‌شده وارد می‌شود. برای راحتی بیشتر و حفظ راستای صحیح پاها:
- یک بالش نسبتا سفت بین دو پای خود، از زانو تا مچ پا، قرار دهید. این کار از نزدیک شدن بیش از حد پاها به یکدیگر و چرخش داخلی ناخواسته پای جراحی‌شده جلوگیری می‌کند که هر دو می‌توانند خطر دررفتگی را افزایش دهند.
- دقت کنید که انگشتان پای شما به سمت سقف باشند و پا به سمت داخل یا خارج نچرخد.
- از قرار دادن بالش مستقیما زیر زانوی پای جراحی‌شده برای مدت طولانی خودداری کنید، مگر اینکه پزشک دستور خاصی داده باشد، زیرا این کار می‌تواند منجر به خشکی مفصل زانو شود. تمرکز اصلی باید بر حفظ فاصله بین دو پا باشد.
- خوابیدن به پهلوی سالم: اگر عادت به خوابیدن به پشت ندارید، پس از مشورت و کسب اجازه از پزشک یا فیزیوتراپیست، ممکن است بتوانید به پهلویی که جراحی نشده است بخوابید. این کار پس از گذشت چند هفته اول و با کسب پایداری بیشتر مفصل امکان‌پذیر می‌شود.
هنگام خوابیدن بعد از جراحی تعویض مفصل لگن به پهلوی سالم، نکات زیر را حتما رعایت کنید:
- همچنان یک یا حتی دو بالش ضخیم بین دو زانوی خود قرار دهید. این بالش‌ها باید از کشاله ران تا مچ پا را پوشش دهند تا پای جراحی‌شده (که اکنون در بالا قرار دارد) به سمت پایین نیفتد یا به سمت داخل نچرخد.
- مطمئن شوید که پای جراحی‌شده بیش از حد به سمت جلو (به سمت شکم) خم نشود و زاویه لگن از ۹۰ درجه بیشتر نشود.
- از چرخش ناگهانی تنه در حالی که پاها ثابت هستند، خودداری کنید.
وضعیت‌های ممنوعه خوابیدن بعد از جراحی تعویض مفصل لگن
برخی وضعیت‌های خواب می‌توانند برای مفصل جدید شما بسیار مضر باشند و باید به طور جدی از آنها پرهیز کنید، خصوصا در هفته‌های اول پس از جراحی.
- خوابیدن روی شکم: چرا اکیدا توصیه نمی‌شود؟ خوابیدن بعد از جراحی روی شکم یکی از بدترین وضعیت‌ها است. این حالت می‌تواند باعث چرخش نامناسب مفصل لگن شده و فشار زیادی به آن وارد کند.
خطر دررفتگی مفصل در این وضعیت به طور قابل توجهی بالا می‌رود. توصیه می‌شود حداقل برای 6 تا 12 هفته یا تا زمانی که پزشک اجازه نداده است، از خوابیدن روی شکم خودداری کنید.
- خوابیدن روی سمت جراحی شده: به هیچ عنوان نباید روی سمتی که جراحی شده است بخوابید. این کار فشار مستقیم و زیادی به مفصل تازه جراحی‌شده و بافت‌های در حال ترمیم اطراف آن وارد می‌کند، درد را تشدید کرده و می‌تواند روند بهبودی را مختل سازد و حتی منجر به آسیب شود.
نکات تکمیلی برای خواب راحت‌تر بعد از جراحی لگن
- انتخاب تشک: از تشک سفت و محکم برای خوابیدن بعد از جراحی تعویض مفصل لگن استفاده کنید. تشک‌های خیلی نرم باعث فرو رفتن بدن و قرارگیری نامناسب مفصل می‌شوند.
- ارتفاع تخت: ارتفاع تخت باید طوری باشد که هنگام نشستن روی لبه آن، زانوهای شما هم‌سطح یا کمی پایین‌تر از لگنتان قرار گیرند. اگر تخت شما خیلی کوتاه است، می‌توانید از پایه‌های افزایش ارتفاع تخت استفاده کنید.
- از خم شدن به جلو بپرهیزید: هرگز برای برداشتن پتو یا مرتب کردن ملحفه، در حالت درازکش به سمت پاهای خود خم نشوید. این کار زاویه لگن را به شدت کاهش داده و خطرناک است. از دیگران کمک بگیرید.
- عدم قرار دادن پاها روی هم: چه در حالت بیداری و چه هنگام خوابیدن، هرگز پاهای خود را روی هم نیندازید (ضربدری نکنید).
- کنترل درد: درد می‌تواند خواب راحت را مختل کند. داروهای مسکن تجویز شده توسط پزشک را طبق دستور مصرف کنید. اگر درد شما با وجود مصرف دارو شدید است، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. متخصصین بیمارستان سلامت فردا همواره بر اهمیت کنترل درد پس از جراحی برای تسهیل حرکت و بهبودی تاکید دارند.
- تحرک محدود و کنترل شده: اگرچه استراحت مهم است، اما بی‌حرکتی مطلق نیز توصیه نمی‌شود. طبق دستور فیزیوتراپیست، حرکات ملایم مچ پا و انقباض عضلات ران را حتی در تخت انجام دهید تا به گردش خون کمک کرده و از ایجاد لخته جلوگیری شود.
- مدت زمان رعایت احتیاطات: این احتیاطات مربوط به خوابیدن معمولا باید حداقل به مدت 6 تا 12 هفته رعایت شوند. اما همیشه نظر نهایی و دقیق‌تر را از جراح ارتوپد یا فیزیوتراپیست خود جویا شوید، زیرا شرایط هر فرد متفاوت است. متخصصین بیمارستان سلامت فردا برنامه‌های توانبخشی فردی را برای هر بیمار تنظیم می‌کنند.
نتیجه گیری
رعایت دقیق اصول صحیح خوابیدن بعد از جراحی تعویض مفصل لگن، بخش جدایی‌ناپذیری از فرایند بهبودی شماست. شاید در ابتدا این محدودیت‌ها کمی آزاردهنده به نظر برسند، اما به یاد داشته باشید که این مراقبت‌ها موقتی بوده و هدف نهایی آنها بازگشت هرچه سریع‌تر شما به یک زندگی فعال و بدون درد است.
سوالات متداول
تا چه زمانی باید حتما به پشت بخوابم و نمی‌توانم به پهلو بخوابم؟
توصیه می‌شود حداقل برای چند هفته اول (۴ تا ۶ هفته) حتما به پشت بخوابید. اجازه خوابیدن به پهلوی سالم، پس از بررسی شرایط شما توسط پزشک و با رعایت کامل استفاده از بالش بین پاها داده می‌شود. هرگز بدون مشورت پزشک وضعیت خواب خود را تغییر ندهید.
اگر در خواب ناخواسته بالش از بین پاهایم بیفتد یا کمی جابجا شوم، آیا مفصلم آسیب می‌بیند؟
حرکات جزئی و ناخواسته در خواب ممکن است اتفاق بیفتد. هدف اصلی از بالش و توصیه‌ها، به حداقل رساندن حرکات بزرگ و وضعیت‌های پرخطر است. اگر احساس درد شدید یا ناگهانی کردید، یا متوجه شدید پایتان در وضعیت بسیار نامناسبی قرار گرفته، با پزشک خود مشورت کنید.
آیا استفاده از تخت‌های بیمارستانی قابل تنظیم در منزل برای خوابیدن بعد از جراحی تعویض مفصل لگن کمکی می‌کند؟
بله، تخت‌های بیمارستانی که قابلیت تنظیم ارتفاع و زاویه پشتی و پاها را دارند، می‌توانند بسیار مفید باشند. این تخت‌ها ورود و خروج از بستر را آسان‌تر کرده و به قرارگیری بدن در وضعیت‌های ایمن‌تر کمک می‌کنند. اگر امکان تهیه آن را دارید، می‌تواند گزینه خوبی باشد، اما ضروری نیست.