احتمال عود تومور مغزی برای افرادی که قبلاً به تومور مغزی مبتلا شده و آن را درمان کرده‌اند، موضوعی بسیار حائز اهمیت است. بر اساس آمارهای به دست آمده، اگر تومور مغزی به طور کامل طی جراحی حذف شود، احتمال عود آن بسیار کم است. اگر به هر دلیلی پزشک امکان حذف کامل تومور را نداشته باشد و بخشی از آن در مغز باقی بماند، احتمال عود آن افزایش پیدا می‌کند. با این حال افرادی که به این بیماری مبتلا هستند بعد از جراحی و درمان، به میزان ۳۰ درصد احتمال عود تومور مغزی در آنها وجود دارد که این پروسه ۱۵ سال یا حتی بیشتر زمان می‌برد.
عود تومور مغزی چقدر شایع است؟
بر اساس مطالعات و تحقیقاتی که در این حوزه انجام شده، احتمال عود تومور مغزی در افرادی که به این بیماری مبتلا شده و تا حدی آن را درمان کرده‌اند، به میزان ۲۴ تا ۳۲ درصد است. تومور مننژیوم در طی ۱۵ الی ۲۰ سال اول بعد از جراحی و درمان، امکان رشد مجدد و عود دارد. اما این موضوع در مورد مننژیوم‌های قابل برداشت کاملاً متفاوت است. اگر تومور مغزی خوش‌خیم بوده و بافت مغز را درگیر نکند، پزشک آن را به طور کامل برمی‌دارد. این نوع تومور احتمال بازگشت کمتری دارد و تنها ۵ درصد احتمال عود آن وجود دارد. عود تومور مغزی در اغلب موارد در همان ناحیه که بار اول تومور ایجاد شده اتفاق می‌افتد.
چه عواملی در عود تومور مغزی موثر است؟
یکسری عوامل، احتمال عود تومور مغزی را افزایش می‌دهند. برخی از این عوامل عبارتند از:
• نوع و درجه تومور: یکی از موثرترین و مهم‌ترین عواملی که احتمال عود تومور را افزایش می‌دهد نوع و درجه تومور است. احتمال عود بیماری در تومورهای بدخیم و تهاجمی در مقایسه با سایر تومورها بسیار بیشتر است. همچنین تومورهایی با درجه بالا مانند گلیوبلاستوما، احتمال عود بیشتری دارند.
• میزان برداشتن تومور طی جراحی اولیه: میزان موفقیت جراحی اول در احتمال عود تومور مغزی تاثیر بسزایی دارد. اگر در جراحی اولیه، موقعیت تومور به گونه‌ای باشد که پزشک بتواند به طور کامل آن را خارج کند میزان عود تومور بسیار کم می‌شود. اما در اغلب موارد به دلیل ساختار مغز و پیچیدگی‌های آن و همچنین محل قرار گرفتن تومورهای مغزی، امکان خارج کردن تمام تومور وجود ندارد. بنابراین بقایای تومور در مغز طی چند سال آینده باز هم رشد کرده و منجر به عود تومور می‌شوند.
• درمان‌های کمکی: بعد از اینکه تومور اولیه، جراحی می‌شود برای حذف کامل آن درمان‌هایی مانند شیمی درمانی، پرتو درمانی و… توسط پزشک تجویز می‌شود. میزان موفقیت این درمان‌ها برای از بین بردن سلول‌های باقیمانده تومور، در احتمال بازگشت این بیماری تاثیر بسزایی دارد. اگر این درمان‌ها موفقیت آمیز باشند و درصد زیادی از سلول‌های تومور را از بین ببرند احتمال عود تومور مغزی به شکل ویژه‌ای کاهش پیدا می‌کند.
علائم تومور عود کننده مغز
اگر احتمال عود تومور مغزی زودتر تشخیص داده شود، بیمار می‌تواند با دریافت درمان‌های موثر از گسترش این بیماری و عوارض غیر قابل جبران آن جلوگیری کند. علائم تومور مغزی در هر فردی با فرد دیگر متفاوت است اما به طور کلی برخی از علائم شایع آن عبارتند از:
• سردردهای مزمن: این سردردها ممکن است با سردردهای تومور اولیه کاملاً متفاوت باشند.
• مشکل در دید: از دیگر علائم این بیماری اختلال در بینایی مانند دو بینی، تاری دید یا دیدن نقاط کور است.
• تشنج: بیمارانی که احتمال عود تومور مغزی در آنها وجود دارد ممکن است به تشنج مبتلا شوند.
• از دیگر علائم عود تومور مغزی می‌توانیم به تغییرات شناختی، اختلالات حسی و حرکتی و ایجاد تغییر در شخصیت افراد اشاره کنیم.
تشخیص عود تومور
پس از درمان تومور مغزی حتی در صورت موفقیت آمیز بودن درمان اولیه، باید به شکل منظم معاینه‌های دوره‌ای انجام دهید. این کار کمک می‌کند حتی در مواردی که عود تومور هیچ علائمی ندارد در مراحل اولیه شناسایی شده و درمان‌های لازم برای رفع این مشکل هرچه سریعتر صورت بگیرد. به طور کلی موارد زیر برای تشخیص احتمال تومور مغزی بسیار کمک کننده هستند.
• تصویربرداری به روش ام آر آی و سی تی اسکن
• بیوپسی مغزی جهت تشخیص نوع تومور
• ارزیابی‌های بالینی شامل بررسی علائمی که به تازگی آغاز شده‌اند و معاینات فیزیکی که باید توسط جراح مغز و اعصاب انجام شوند.
آیا تومور مغزی عود کننده قابل درمان است؟
افرادی که احتمال عود تومور مغزی در آنها تشخیص داده می‌شود معمولاً به دنبال راهکارها و درمانی برای این بیماری هستند و از این موضوع ابراز نگرانی می‌کنند. باید بگوییم زمانی که این بیماری تشخیص داده شود با توجه به نوع تومور و شرایط آن، روش‌های درمانی متعدد برای بیماران تجویز می‌شود که این روش‌ها عبارتند از:
• جراحی: یکی از گزینه‌های درمانی بسیار مناسب برای درمان عود تومور مغزی، جراحی است. جراحی با توجه به محل قرارگیری تومور، نوع تومور و با توجه به اندازه آن کاملاً متفاوت است. ممکن است پزشک کل تومور را بردارد یا تنها به برداشتن قسمت‌هایی از آن اکتفا کند.
• پرتودرمانی: ممکن است پزشک شما، پرتو درمانی کل مغز یا پرتو درمانی رادیو سرجری استریوتاکتیک را برای تومورهای عود کننده تجویز کند. در روش رادیوسرجری استریوتاکتیک، به محل قرارگیری تومورها اشعه‌هایی با دوز بالا و قوی را می‌تابانند.
• شیمی درمانی: از دیگر روش‌های درمانی که پس از احتمال عود تومور مغزی تجویز می‌شود شیمی درمانی تومور مغزی است. با توجه به نوع تومور، داروهای متنوعی در این مرحله تجویز می‌شوند.
• ایمونوتراپی: از دیگر روش‌های نوین که برای درمان تور مغزی ارائه می‌شود ایمونوتراپی است.
سوالات متداول
نوع درمان دریافتی به نوع تومور، محل تومور، درمانی که پیش از این دریافت کرده‌اید و سلامت عمومی شما بستگی دارد.
در برخی موارد، پزشک برای بهبود علائم ناشی از عود تومور، داروهای ضدصرع برای کنترل تشنج، مسکن و استروئیدهایی که تورم درون مغز را کاهش می‌دهند تجویز می‌کند.
بله یکی از علائم عود تومور مغزی، ایجاد اختلال در گفتار و نحوه بیان است.
نگاه کلی به احتمال عود تومور مغزی
در این مقاله راجع به احتمال عود تومور مغزی صحبت کردیم. همانطور که اشاره کردیم بعد از چند سال از درمان اولیه، امکان عود این بیماری وجود دارد و خوشبختانه درمان‌های متنوعی برای رفع آن ارائه شده است. افرادی که به تومور مغزی مبتلا شده و آن را درمان می‌کنند بهتر است به طور مرتب تحت معاینه قرار بگیرند تا در صورت بازگشت تومور، در همان مراحل ابتدایی آن را تشخیص داده و درمان مناسب را دریافت کنند.