رادیوتراپی یا پرتودرمانی چرا و چگونه انجام می شود؟

رادیوتراپی به عنوان یکی از موثرترین روش‌های درمان سرطان به شمار می‌رود که در آن ذرات و امواج پرانرژی از تقسیم شدن سلول‌های سرطانی جلوگیری کرده و جلوی رشد آن‌ها را خواهند گرفت. در این روش که تحت عنوان پرتودرمانی نیز خوانده می‌شود، به تدریج سلول‌ها کوچکتر شده و در نهایت از بین می‌روند. اصلی‌ترین هدف این روش درمانی از بین بردن سلول‌های سرطانی است، بدون این که کوچکترین آسیبی به سلول‌های سالم بدن وارد شود. اگر مایل هستید درباره این روش درمانی و انواع آن به اطلاعات بیشتری دست یابید تا پایان با ما همراه باشید.

رادیوتراپی یا پرتودرمانی چیست؟

پرتودرمانی یک روش درمانی است که در آن برای درمان سرطان از امواج‌های پرانرژی مانند اشعه ایکس استفاده می‌کنند. در این روش درمانی سلول‌های سرطانی و همچنین بافت‌هایی که اطراف آن قرار دارند، تحت تاثیر قرار می‌گیرند. با توجه به تعریف این روش درمانی می‌توان گفت که در این روش سلول‌های سالم هم آسیب دیده و از بین می‌روند. در صورتی که سلول‌های سالم دچار آسیب شوند بیمار با عوارضی مواجه خواهد شد‌، اما این نکته وجود دارد که سلول‌های سالم می‌توانند خود را ترمیم نمایند در حالی که سلول‌های سرطانی قادر به ترمیم خود نیستند. هنگامی که سلول‌های سالم شروع به بازسازی خود کنند، قطعاً عوارض جانبی پرتودرمانی نیز در بیمار کاهش می‌یابد.

بیشتر بخوانید: جراحی تومور مغزی

اشعه‌های قدرتمندی که در این روش وارد بدن بیمار می‌شود، سبب از بین رفتن DNA یا ماده وراثتی موجود در سلول‌های سرطانی خواهد شد. در صورتی که سلول موفق به ترمیم DNA نشود، قابلیت حیاتش را از دست داده و به طور کامل از بین می‌رود.

معمولاً پرتودرمانی توسط یک تیم حرفه‌ای که متشکل از متخصص رادیوتراپی و متخصص آنکولوژی است اجرا می‌گردد. از آنجایی که این روش درمانی در حیات انسان‌ها نقشه بسیار مهمی دارد، در حال حاضر در تمام نقاط جهان برای درمان این بیماری منحوس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

معرفی بخش رادیوتراپی بیمارستان سلامت فردا

مکانیسم رادیوتراپی به چه صورت است؟

این روش درمانی تاثیر خود را با آسیب به DNA سلول‌های سرطانی یا تومورال نشان می‌دهد. آسیب به DNA سلول‌ها به صورت ذرات بار و یا فوتون ایجاد خواهد شد. این آسیب می‌تواند به طور غیرمستقیم و یا به صورت یونیزاسیون مستقیم زنجیره DNA سلول‌ها را تحت تاثیر قرار بدهد.

اگر درمان به کمک فوتون باشد، اثرگذاری پرتوها به واسطه ایجاد رادیکال‌های آزاد و در نهایت آسیب به DNA سلول‌ها خواهد بود. از آنجایی که سلول‌ها از مکانیزم ترمیم آسیب‌های DNA سلولی تک رشته‌ای برخوردار هستند، در صورتی که به دو رشته DNA آسیب وارد شود پزشک شاهد مرگ سلول‌ها خواهد بود.

معمولاً سلول‌های سرطانی که به سلول‌های بنیادی شباهت دارند و از نوع تمایز نیافته هستند، نسبت به سلول‌های سالم که تمایز یافته هستند تکثیر بیشتری دارند و میزان توانایی آن‌ها برای بازسازی آسیب‌های وارد شده نیز کمتر است. در هنگام تقسیم سلولی آسیب وارد شده به DNA سلول به سایر سلول‌های جدید نیز سرایت می‌کند. آسیب به DNA سلول‌های سرطانی سبب کاهش سرعت تکثیر آن‌ها و همچنین مرگشان خواهد شد.

انواع پرتو درمانی

به طور کلی رادیوتراپی را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد شامل موارد زیر می‌شود.

پرتودرمانی خارجی

در پرتودرمانی خارجی اشعه‌های پرانرژی با استفاده از ابزاری مخصوص از بیرون بدن به ناحیه مورد نظر تابانیده می‌شوند. این روش به عنوان رایج‌ترین روش پرتودرمانی محسوب می‌شود که در درمان سرطان نقش موثری دارد. این روش تحت عنوان پرتودرمانی از راه دور (تله‌تراپی) نیز خوانده می‌شود.

پرتودرمانی داخلی

پرتودرمانی داخلی تحت عنوان براکی‌تراپی یا رادیو‌ایزوتوپ‌ تراپی نیز خوانده می‌شود. در این روش ماده رادیواکتیو در نزدیکی محل سرطان و درون بدن فرد بیمار قرار می‌گیرد. این ماده اولیه در اشکال مختلف همچون کپسول، سیم و لوله داخل بدن جایگذاری خواهد شد.

در این روش بیمار باید نسبت به قورت دادن ماده رادیواکتیو اقدام نماید تا آن ماده در بدن گردش کرده و بتواند محل سرطان را بیابد. پس از این که ماده رادیواکتیو بتواند سلول‌های سرطانی را پیدا کند، آن‌ها را از بین خواهد برد. در برخی از موارد نیز پزشک متخصص از طریق سوزن ماده رادیواکتیو را به رگ فرد بیمار تزریق می‌کند.

رادیوتراپی چگونه انجام می‌شود؟

نحوه انجام پرتودرمانی و مراحل آن رابطه مستقیمی با نوع آن دارد.

فرآیند پرتودرمانی خارجی

فرآیند پرتودرمانی خارجی بدین صورت است که ابتدا بیمار روی سطح صاف دراز می‌کشد که زیر آن دستگاهی بزرگ قرار گرفته است. سپس تکنسین دستگاه بیمار را داخل دستگاه قرار داده و خود به اتاق دیگری می‌رود. در طول انجام درمان بیمار باید بدون حرکت باشد، البته نیازی به نگه داشتن تنفس نیست و بیمار می‌تواند کاملاً راحت و آرام نفس بکشد. در این هنگام ممکن است بیمار با صداهای گوناگونی همچون چرخیدن، جاروبرقی و کلیک کردن مواجه شود. این دستگاه دارای یک بلندگو است و این امکان را برای تکنسین فراهم می‌کند تا در صورت لزوم نکات لازم را به بیمار یادآوری کند.

فرآیند پرتودرمانی داخلی

در پرتودرمانی داخلی ابتدا توسط یک اپلیکاتور یا لوله ماده رادیواکتیو وارد بدن می‌شود. هنگامی که این لوله در محل مناسبی قرار بگیرد، پزشک آن ماده را وارد بدن می‌کند. ممکن است اپلیکاتور تا چندین روز در بدنتان باقی بماند تا در نهایت پزشک نسبت به خارج کردن آن اقدام نماید. گاهی اوقات نیز این لوله تا آخر عمر در بدن بیمار باقی می‌ماند و چون اشعه خاصی را متشعشع می‌کند، هیچ ضرری ندارد.

رادیوتراپی چقدر طول می‌کشد؟

پزشک مدت زمان و تعداد جلسات انجام رادیوتراپی با توجه به میزان گستردگی بیماری و منطقه هدف تعیین می‌کند. به طور کلی پرتودرمانی حدود ۱۵ الی ۳۰ دقیقه به طول می‌انجامد که ۱ الی ۲ دقیقه زمان واقعی تابش اشعه است. بیمار برای دریافت این درمان باید روزانه به بیمارستان و یا کلینیک‌های مربوطه مراجعه کند. حداقل تعداد جلسات پرتودرمانی ۱۵ الی ۲۰ جلسه خواهد بود.

سوالات متداول رادیوتراپی

نتیجه گیری

سرطان بیماری پیچیده‌ای است که انسان‌ها از زمان‌های گذشته تا به حال با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. علت پیچیده بودن این بیماری آن است که علم بشر تاکنون نتوانسته درمان قطعی و مطمئنی را برای آن بیابد. البته روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد و می‌تواند منجر به بهبودی بیماری شود که یکی از آن‌ها پرتودرمانی است.

این روش درمانی سبب بهبود علائم سرطان شده و به منظور کوچک کردن تومور پیش از جراحی نیز تجویز می‌شود. متخصصان رادیوتراپی و آنکولوژی ابتدا بیمار را مورد بررسی قرار داده و در صورت صلاح‌دید انجام این روش درمانی را تجویز خواهند کرد. بیمارانی که به سرطان مبتلا هستند برای آغاز این روش درمانی باید یک تیم درمانی فوق‌العاده متشکل از بهترین متخصصان پرتودرمانی و آنکولوژی را بیابند.