بیهوشی در جراحی تعویض مفصل زانو از پرسش‌هایی است که از سوی بیشتر افراد مطرح می‌شود. برخی از افراد به دلیل نگرانی از درد و ریسک‌های ناشی از بیهوشی از عمل تعویض مفصل زانو اجتناب می‌کنند. رایج‌ترین روش‌ها برای انجام جراحی زانو شامل بیهوشی عمومی و بیهوشی یا بی‌حسی نخاعی می‌شود که هر کدام به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود و دارای مزایا و معایب مختلفی هستند. روش بی‌حسی نخاعی یا اسپاینال یک روش ایمن و مطمئن برای جراحی تعویض مفصل زانو است که در بیشتر موارد مورد استفاده قرار می‌گیرد و دارای کمترین میزان عارضه است. در ادامه این مقاله به بررسی دو روش رایج بیهوشی در جراحی تعویض مفصل زانو خواهیم پرداخت و بهترین روش را معرفی خواهیم کرد.
انواع بیهوشی در جراحی تعویض مفصل زانو
انواع بیهوشی در جراحی تعویض مفصل زانو عبارتند از:
بیهوشی عمومی
بیهوشی عمومی یکی از رایج‌ترین روش‌های بیهوشی در جراحی‌های بزرگ نظیر تعویض مفصل زانو است. در این روش متخصص بیهوشی دارو را از طریق استنشاق یا تزریق تجویز می‌کند و بیمار چند ساعت به طور کامل بیهوش می‌شود.
بیهوشی نخاعی (اسپاینال)
روش بیهوشی نخاعی یا اسپاینال یکی از روش‌های بیهوشی پیش از عمل تعویض مفصل زانو است. بیهوشی نخاعی در دسته‌بندی بی‌حسی‌های منطقه‌ای قرار می‌گیرد و پرتکرار است. در این روش داروی بیهوشی در بلوک اسپاینال به داخل مایع اطراف طناب نخاعی در ناحیه پایین کمر تزریق می‌شود. این نوع از بیهوشی با استفاده از یک سرنگ نازک تزریق می‌شود و سریع‌الاثر است. اثر بیهوشی نخاعی بعد از چند ساعت به طور کامل از بین می‌رود.
تفاوت بین بیهوشی عمومی و بیهوشی منطقه‌ای در جراحی زانو
بیهوشی عمومی یکی از روش‌های بیهوشی است که بر اساس ترجیح بیمار یا صلاحدید پزشک انتخاب می‌شود. این روش بر روی مغز و سیستم عصبی تاثیر میگذارد و ضربان قلب و تنفس فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در یک تعریف کلی، پس از اعمال بیهوشی عمومی، بدن فرد وارد یک بیهوشی موقتی می‌شود که در برخی موارد احتمال بروز عوارض جدی به وجود می‌آید.
در بی‌حسی منطقه‌ای بلوک‌های اعصاب ناحیه خاصی از بدن مورد هدف قرار می‌گیرد و اثر آن بدون تاثیر بر مغز یا تنفس، بر روی ناحیه هدف است. در این نوع بی‌حسی فرد کاملا هوشیار است و معمولا برای آرامش بیشتر به بیماران داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور سبک تزریق می‌شود. استفاده از این روش دارای کمترین میزان عوارض پزشکی نظیر آمبولی، مشکلات ریوی و کلیوی است.
بیشتر بخوانید: هزینه جراحی تعویض مفصل زانو
کدام نوع بیهوشی برای جراحی تعویض مفصل زانو بهتر است؟
انتخاب روش بیهوشی مناسب برای جراحی تعویض مفصل زانو عموما با در نظر گرفتن شرایط بیمار و توسط پزشک متخصص تعیین می شود. در حالت کلی پیشنهاد می‌شود جراحی تحت بی‌حسی یا بیهوشی منطقه‌ای شامل بیهوشی اسپاینال انجام شود. این روش عوارض کمتری به همراه خواهد داشت و برای بیمار نیز راحت‌تر خواهد بود.
البته این روش هیچ نگرانی از بابت ترس از جراحی و درد ندارد و طی جراحی داروی خواب آور تزریق می‌شود تا بیمار هیچ استرسی از بابت هوشیار بودن خود نداشته باشد. در انتخاب بهترین روش برای جراحی تعویض مفصل عواملی مانند بیماری‌های زمینه‌ای، بارداری، شیردهی، اضافه وزن و … در نظر گرفته می‌شود و محدودیت‌های لازم مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مدت زمان اثر بیهوشی و هوشیاری بعد از عمل جراحی
مدت زمان بیهوشی نخاعی (اسپاینال) کمتر از بیهوشی عمومی است و اثر آن سریع‌تر از بیهوشی عمومی از بین خواهد رفت. این مورد مدت زمان بستری بیمار را کاهش داده و در کاهش هزینه‌های بستری و درمان اثر زیادی خواهد داشت. البته در مواردی کوتاه بودن زمان اثرگذاری بی‌حسی منطقه‌ای از معایب این روش به شما می‌رود و این نوع بیهوشی را برای جراحی‌های بزرگ نامناسب می‌کند.
تاثیر نوع بیهوشی بر دوران نقاهت و بهبودی بیمار
بی‌حسی منطقه‌ای در زمان جراحی تعویض مفصل زانو یک روش ایمن است که کمترین میزان عوارض را دارد. این روش ریکاوری نرم‌تری نسبت به روش بیهوشی عمومی دارد و در بیشتر موارد افراد عوارضی مانند گیجی و تهوع و استفراغ را به میزان کمتری تجربه می‌کنند. حتی در برخی از بیماران این عوارض دیده نمی‌شود و معمولا طول دوره نقاهت خود را ساده‌تر می‌گذارنند.
بیمارانی که به وسیله بی‌حسی مورد جراحی قرار گرفته‌اند، تنها هوشیاری خود را از دست می‌دهند و در طول جراحی به شکل طبیعی تنفس می‌کنند. در مقابل بیمارانی که تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته‌اند با ابزارهای راه هوایی و به وسیله لوله‌گذاری یا تهویه مکانیکی تنفس می‌کنند. معمولا این بیماران پس از جراحی احساس گلودرد، گیجی و حالت تهوع بیشتری خواهند داشت. در مواردی لوله واقع شده در پایین حلق برای تنفس به مدت چند روز باعث گلودرد و گرفتگی صدا در فرد خواهد شد.
آیا بیهوشی در جراحی تعویض مفصل زانو خطرناک است؟
بیهوشی یکی از روش‌های پرتکرار است که مزایا و معایبی دارد. در بیمارانی که امکان انجام جراحی با بی‌حسی منطقه‌ای وجود ندارد، پزشک از روش بیهوشی عمومی استفاده می‌کند. در این روش بیمار تحت نظر پزشک و متخصص بیهوشی است و تمامی موارد تحت کنترل است. در حالت کلی نمی‌توان بیهوشی را یک روش خطرناک برای تمامی افراد شناخت اما باید این نکته را در نظر داشت که احتمال عدم به هوش آمدن بیمار یکی از ریسک‌های بیهوشی است.
مراقبت های قبل و بعد از بیهوشی در جراحی زانو
اگر شما هم به تازگی تصمیم به جراحی زانو گرفته‌اید، لازم است برخی نکات را پیش از جراحی و پس از آن در نظر داشته باشید. پیش از جراحی برخی اقدامات شامل موارد زیر اهمیت زیادی دارد:
- رعایت رژیم غذایی در روزهای منتهی به جراحی
- انجام آزمایش‌های لازم برای اطمینان از آمادگی جسمانی برای جراحی
- داشتن آمادگی روحی و کاهش استرس و نگرانی با مشورت با پزشک
- قطع مصرف برخی داروها نظیر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و داروهای رقیق کننده خود مانند آسپرین و وارفارین
پس از جراحی نیز لازم است برخی اصول مراقبتی برای کاهش احتمال بروز عارضه و تسریع بهبودی انجام شود. از مهم‌ترین مراقبت‌های پس از عمل تعویض مفصل زانو میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- داشتن استراحت کافی
- مصرف مرتب داروهای تجویز شده برای کاهش درد و کاهش احتمال بروز عفونت و خونریزی
- فیزیوتراپی و انجام مرتب حرکات ارائه شده برای بازیابی حرکت و قدرت زانو
سوالات متداول
بی‌حسی منطقه‌ای به چند روش انجام می‌شود؟
بی‌حسی منطقه‌ای معمولا به روش بی‌حسی اسپینال و یا اپیدورال انجام می‌شود. در هر دو روش نواحی اطراف اعصاب نخاعی بی‌حس می‌شوند.
چرا در برخی از موارد پزشک از روش بیهوشی عمومی برای عمل تعویض مفصل زانو استفاده می‌کند؟
در بیمارانی که در گذشته تحت جراحی نخاع قرار گرفته‌اند، استفاده از بی‌حسی منطقه‌ای اغلب غیرممکن است. همچنین در شرایطی خاص مانند تنگی آئورت استفاده از روش بیهوشی عمومی کم‌خطرتر است.
مزایای بی‌حسی منطقه‌ای (اسپاینال) چیست؟
این نوع بی‌حسی در حالت کلی عارضه جدی به دنبال ندارد و در بیشتر موارد ایمن و دارای مزایایی نسبت به روش بیهوشی عمومی است. از مزایای این روش میتوان به پایین بودن احتمال بروز عفونت، از دست دادن حجم خون کمتر و پایین بودن احتمال رخداد آمبولی است.
نتیجه گیری
استفاده از روش‌های مختلف بیهوشی شامل بیهوشی عمومی و بیهوشی اسپاینال و موارد انتخاب هر یک از این روش‌ها توسط متخصص انجام می‌شود. در حالت کلی استفاده از روش‌های بی‌حسی منطقه‌ای عوارض کمتری نسبت به بیهوشی عمومی دارد و در صورت استفاده از این روش دوره بستری بیمار کمتر خواهد بود. امروزه بیشتر جراحی‌های تعویض مفصل زانو به روش بیهوشی نخاعی (اسپاینال) انجام می‌شود. بهتر است برای انتخاب بهترین روش با یک متخصص مجرب مشورت کنید.