بیماری ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس سلسله اعصاب مرکزی را در قسمت‌های مختلف درگیر نموده و باعث ایجاد مشکلات گوناگونی در افراد می‌شود. در این مقاله به روش‌های درمانی مختلف و بیان اهداف و مزیت‌های فیزیوتراپی ام اس می‌پردازیم.
همچنین ورزش مناسب برای بیماران ام اس را معرفی نموده و تغذیه ام اسی ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) چیست؟
مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) یک بیماری مزمن دستگاه اعصاب مرکزی (یعنی مغز و نخاع) می‌باشد، که باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به خود بدن با علت ناشناخته حمله کند. بیماری ام اس سلسله اعصاب مرکزی (مغز و نخاع) را در قسمت‌های مختلف درگیر می‌کند. به نحوی که میلین پوشش رشته‌های عصبی، مورد حمله گلبول‌های سفید بدن فرد قرار می‌گیرد.
البته تحقیقات جدید، حمله گلبول‌های سفید به رشته‌های اکسونی را نیز نشان داده است. طبق آمارها در دنیا از جمله ایران بیماری MS در حال افزایش است، به نحوی که هم اکنون سی هزار بیمار مبتلا به MS در ایران وجود دارد.
مبتلایان به بیماری ام اس همواره ترس از فعالیت دارند. عدم تعادل در حین راه رفتن، لرزش، ناپایداری در راه رفتن، سرگیجه، حرکات ناگهانی اندامها، عدم هماهنگی بدن و ضعف از جمله عوملی است که مبتلایان به بیماری ام اس را از حضور در عرصه‌های اجتماع باز می‌دارد. تحقیق حاضر نشان داده است که تمرین، مسافت راه رفتن و قدرت بیماران ام اس را افزایش می‌دهد.
بخشی از این تحقیق در زیر آمده است:
مبتلایان به بیماری ام اس می‌توانند دچار یک مشکل حسی ساده تا فلج هر چهار اندام شوند. بیماری ام اس اغلب منجر به حساس و زود رنج شدن، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس مبتلایان می‌شود.
آن ها بدلیل وجود مشکلاتی نظیر اختلال کنترل اسفنکتری و یا ناتوانی در راه رفتن برای اجتناب از جلب توجه دیگران تمایل کمتری برای حضور در جامعه نشان می‌دهند. خستگی یکی از معمول‌ترین علائم مولتیپل اسکلروزیس است که در نهایت روی دو سوم بیماران اثر می گذارد. به علاوه نزدیک نیمی از بیماران گزارش داده‌اند که خستگی ناشی از ام اس به عنوان بیشترین خصیصه ناتوان کننده بیماری است.
فیزیوتراپی ام اس با ارائه برنامه منظم و هدفمند و تسریع روند بهبودی به بیماران کمک می‌کند تا بتوانند فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهند و به زندگی عادی بازگردند.
انواع بیماری ام اس (ms) چیست؟
انواع بیماری ام اس شامل پنج نوع زیر است:
- نوع عود کننده ـ فروکش کننده
- نوع پیشرونده ـ اولیه
- نوع پیشرونده ـ ثانویه
- نوع پیشرونده ـ عود کننده
- ام اس خوش خیم
از شایعترین انواع بیماری ام اس، نوع عود کننده – فروکش کننده است که حدود ۷۵ درصد بیماران در ابتدای شروع بیماری‌شان در این نوع قرار می‌گیرند. در این نوع ام اس، بیمار به طور ناگهانی دچار حملاتی می‌شود که یک یا چند قسمت از بدنش را درگیر می‌سازد.
سپس بیمار به طور کامل یا این که تا حدود زیادی بهبود می‌یابد و بیماری تا حمله بعدی که اتفاق بیفتد پیشرفت نمی‌کند. حمله بعدی می‌تواند خیلی زود و یا این که سالها بعد اتفاق بیفتد.
علائم ام اس خوش خیم
در ام اس خوش خیم اگر چه علائم عمومی بیماری نظیر خستگی بدنی و ضعف حافظه را به صورت خفیف شاهدیم، ولی پس از سالها باز هم احتمال حمله مجدد وجود دارد. در ام اس خوش خیم حملات با فاصله اتفاق می افتند و ممکن است از بین بروند.
در RRMS طی هر حمله بیمار وضعیت وخیم‌تری را تجربه می‌کند. در SPMS حملات مانند RRMS بوده ولی ادامه دار نیستند و پس از چند حمله فقط شاهد سیر صعودی علائم هستیم. طیPPMS بیماری بدون حمله بوده و روند صعودی به صورت دائمی در بیمار تظاهر می‌کند.
چند درصد بیماران ام اس فلج می‌شوند؟
یکی از موضوعاتی که ذهن بیماران ام اس و خانواده آنها را درگیر می‌کند این است که آیا پس از ابتلا به ام اس فرد فلج می‌شود؟ باید بدانیم که حدود دو سوم افراد درگیر با ام اس، توانایی راه رفتن خود را حفظ میکنند؛ اگر چه ممکن است این راه رفتن منوط بر استفاده از واکر یا عصا باشد.
راههای درمان ام اس چیست؟
در حال حاضر MS درمان قطعی ندارد و اکثر داروهای مصرفی در MS برای محدود کردن بیماری استفاده می‌شوند (نظیر اینترفرون). بیماری MS با شکل‌های مختلف و با علائم متفاوت در افراد ظاهر می‌شود، بنابراین درمانهای متفاوت مورد نیاز بوده که توسط پزشک تشخیص داده می‌شود.
تحقیقات به طور مطلق رژیم غذایی خاصی برای بیماران مبتلا به MS مشخص نکرده‌اند، اما تحقیقات استفاده از چربی‌های غیراشباع نظیر قرص روغن ماهی، روغن زیتون، امگا ۳ و امگا ۶ را مفید دانسته اند.
گرما به عنوان عامل ایجاد بیماری عنوان نشده است، اما در بدتر شدن بیماری موثر است. به نحوی که قرار گرفتن در هوای گرم و یا مکان‌هایی نظیر سونا برای این بیماران ممنوعیت دارد. برخی از ورزش‌های سبک نظیر آیروبیک یا یوگا که باعث کاهش در سفتی عضلات و در نتیجه آرامش روحی می‌شوند در این بیماران توصیه می‌شود. اما تحقیقات جامعی در این راستا صورت نگرفته است.
درمان های مکمل
بسیاری از بیماران به فیزیوتراپی، کار درمانی، گفتار درمانی و مشاوره روانپزشکی نیاز دارند. این انواع درمانها را همگی به عنوان درمانهای مکمل نام می‌برند، زیرا باعث تکمیل و یا تقویت درمانهای دارویی می‌گردند.
از فیزیوتراپی برای بدست آوردن عملکرد اولیه عضلات استفاده می‌شود تا عضلات بتوانند دوباره مثل قبل از حمله، عمل خود را انجام دهند. انجام بعضی از تمرینات ورزشی و اغلب استفاده از تحریک الکتریکی برای افزایش قدرت و توانائی حرکات در این موارد توصیه می‌گردد.
پیشگیری از ام اس با ورزش و سبک زندگی سالم
دانشمندان هنوز علت خاص ابتلا به ام اس را نیافته‌اند؛ با این حال بهترین اقدام برای پیشگیری، پیگیری سبک زندگی سالم است. انجام حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت جسمی متوسط در هر هفته (۳۰ دقیقه در پنج روز از هفته)، رعایت رژیم غذایی سالم، خوابیدن به اندازه کافی و مدیریت استرس و فشار روانی روزانه، همگی از جنبه‌های یک سبک زندگی سالم به شمار می‌روند. تشخیص زود هنگام و درمان مناسب بیماری ام اس، زندگی پویا و موفقیت‌آمیزتری را به ارمغان خواهد آورد.
بیماری ام اس را به رغم ناشناخته بودن علتش می‌توان کنترل کرد، و تا حدی از عوارض این بیماری کاست. برای اینکه بهترین نتایج را از روند درمان داشته باشید، باید درمان را در زمان مناسب شروع کنید، برای این منظور با مشاهده اولین علایم و نشانه‌های ام اس، به پزشک مراجعه کنید تا در صروت تشخیص این بیماری، درمان شما را شروع کند.
متحرک ماندن با وجود ام اس
اکثریت افراد دچار ام اس می‌توانند به راه رفتن ادامه دهند، گرچه ممکن است نیاز به وسائل کمکی داشته باشند. کفش‌های ارتوتیک یا بریس‌های ساق پا می‌تواند به افزایش پایداری فرد هنگام راه رفتن کمک کنند.
اگر یک پای‌تان قوی‌تر از پای دیگر است، استفاده از عصا می‌تواند به این افراد کمک کند. افرادی که دچار ضعف شدید در پاهای‌شان هستند ممکن است نیاز به استفاده از واکر داشته باشند و برای افرادی که توانایی حفظ تعادل ندارند یا زود خسته می‌شوند، استفاده از صندلی چرخدار یا اسکوتر گزینه خوبی است.
درمان ام اس با فیزیوتراپی و ورزش
فیزیوتراپی کمک می‌کند تا عضلات تقویت شده قدرتمند شوند. همچنین فیزیوتراپی به وانهادگی (relaxation) کمک می‌نماید که منجر به افزایش حرکات مفاصل و تقویت گردش خون می‌گردد. فیزیوتراپ می‌تواند تمرینهای هوازی را برای شما برنامه‌ریزی نماید.
ورزش می‌تواند سفتی، خستگی و سایر علائم ام اس را بهبود بخشد. اما ورزش کردن بیش از حد ممکن است وضعیت را بدتر کند. بهتر است به آهستگی ورزش کردن را شروع کنید. ابتدا با ۱۰ دقیقه ورزش شروع کنید و بعد به تدریج مدت هر وعده ورزش‌تان را افزایش دهید.
باتوجه به اینکه بیماران ام اس دچار کم تحرکی و بیماری‌های ناشی از آن می‌باشند، تقویت عضلات و تمرینات قدرتی می‌تواند از آتروفی عضلانی جلوگیری نماید و اثرات مثبتی بر روی ضعف حرکتی آنان داشته باشد و حتی باعث کاهش اسپاستیسیتی گردد.
از جمله دیگر مشکلات این بیماران می‌توان از علائمی همچون عدم تعادل در حین راه رفتن، لرزش، ناپایداری در راه رفتن، سرگیجه، حرکات ناگهانی اندامها، عدم هماهنگی بدن و ضعف را نام برد. چون اکثر این بیماران جوان و در سنین فعالیت می‌باشند، ارائه آموزش‌های مناسب در زمینه ورزش در افزایش سطح توانمندی جسمانی آنان موثر است.
برای بسیاری ورزش به معنی تحت فشار قرار دادن بدن تا حد درد تعریف شده است که تعریف نادرستی است، چرا که ثابت شده است که اگر فرد مبتلا به ام اس تا حد ایجاد درد ورزش کند خستگی و ضعف در آنها افزایش می یابد، برخی بیماران MS با توجه به این دیدگاه، از پرداختن به ورزش خودداری می کنند.
تمرین ورزشی شدید دمای داخلی بدن را افزایش می‌دهد. از آنجا که میلین در حالت طبیعی اعصاب را احاطه و از آنها در برابر اثرات افزایش دما محافظت می‌کند، به دلیل از دست رفتن میلین در بیماران MS هنگام افزایش دمای داخلی بدن میزان برقراری اتصال کوتاه سلول‌های عصبی را در دستگاه عصبی مرکزی افزایش می‌دهد، که نتیجه آن تشدید علائم و گاه ظهور علائم جدید است.
فیزیوتراپی بیماران دچار ام اس بر بازگشت آنان به نقش‌های اجرایی در خانه، محل کار و جامعه متمرکز می‌شود. متخصص فیزیوتراپی بیمار را در نخستین مراجعه کاملاً معاینه می‌کند تا ناحیه‌های قدرت و ضعف را تعیین کند و سپس بر مبنای نتایج به دست آمده، شرایط بیمار و اهداف درمان بیماری MS برنامه تمرینی خاصی را به منظور انجام در کلینیک و خانه تهیه می‌کند.
بر اساس نتایج مطالعات پژوهشی، بیماران در مراحل اولیه ام اس با بروز تغییراتی در توانایی راه رفتن، حفظ تعادل و تنفس روبه‌رو می‌شوند. این نشانه‌های اولیه، در صورت نادیده گرفته شدن، به ناتوانی بیشتر منجر می‌شوند.
زمانی که تشخیص ام اس تأیید می‌شود، بهترین گزینه این است که فیزیوتراپی بی‌درنگ شروع شود تا بیمار را در مبارزه با چالش‌های ملایم یاری کند و سرعت پیشرفت علایم و نشانه‌های بیماری را کاهش دهد. در ادامه روش‌های فیزیوتراپی که برای این منظور بکار برده می‌شود، ذکر شده است.
شواهد اینگونه نشان می‌دهند که برخی زمینه‌های فیزیوتراپی مانند تمرینهای قدرتی و تمرینهای هوازی منجر به افزایش توانایی در راه رفتن، ایستادن و در واقع کاهش خستگی و بی‌رمقی می‌شوند.
اما این واقعیت نیز وجود دارد که بیماران ام اس تفاوت زیادی با هم داشته و از نظر زمان ابتلا و شدت پیشرفت بیماری نیز با هم متفاوت هستند. چنین امری دلالت بر این مهم دارد که یک تمرین خاص را نمی‌توان برای همه توصیه نمود، چون ممکن است برای برخی مفید نباشد.
بنابراین مهم است که انجام تمرینها زیر نظر یک فیزیوتراپ و با مشارکت سایر مراقبین بهداشت صورت گیرد تا هر کسی متناسب با وضعیتی که دارد به انجام تمرینها پرداخته و در طول زمان به وضعیت جسمی بهتری دست یابد.
برای دستیابی به هدف فوق و دستیابی به بهترین روش تاثیر گذار روی سلامتی شخص، تبادل اطلاعات و مشورت و همکاری صریح لازم است.
رویکرد درمانی خاص با توجه به منابع موجود بین درمانگرها، تجربه درمانگر، رجحان شخصی درمانگر و بیمار، متفاوت است. درمان به اشکال مختلف می‌تواند پیشنهاد شود، چه برای بیماران بستری چه برای بیماران سرپایی و چه تمرینهای جمعی.
چنین انعطاف‌پذیریی بسیار ضروری است زیرا هر بیمار خاص و یکه است (کمتر دو بیمار کاملا مشابه وجود دارند) و نیازهایشان نیز همواره در حال تغییر می‌باشد.
بر اساس مجموعه تحقیقات و شواهد علمی به مرور جمع شده، فیزیوتراپی می‌تواند برای بیماران ام اس مفید باشد. همچنین فیزیوتراپی بعنوان جزیی از یک رویکرد کلی برای کمک در کنترل علائم ام اس مانند بی رمقی (fatigue) پیشنهاد شده است.
اگر چه فیزیوتراپی دامنه‌های وسیع و رویکردهای بسیاری داشته و ما تنها در شروع بررسی این نکته هستیم که کدام دامنه و رویکرد برای بیماران ام اس بهترین است.
فیزیوتراپیست نقش بسزایی در تشخیص و درمان ام اس خواهد داشت.
چند توصیه کلی پیرامون درمان ام اس با فیزیوتراپی
انجام فیزیوتراپی بایستی بصورت پیوسته و بلند مدت باشد تا بهترین نتیجه را برای بیمار در بر داشته باشد، در غیر این صورت نتیجه مورد نظر حاصل نخواهد شد. خود درمانی مداوم و موثر بخشی حیاتی در رویکرد به فیزیوتراپی جهت به حداقل رساندن علائم بیماری محسوب می‌شود. علائمی مانند گرفتگی عضله‌ها، بی‌رمقی، ضعف و درد.
چنین امری مستلزم درک ماهیت علائم بیماری و منطقی است که در رویکرد مدیریتی ما وجود دارد تا توانایی به کار بردن رهیافت و شیوه‌های مناسب را داشته باشیم. چنین دانشی نه تنها شخص را قادر به کنترل بهتر علائم بیماریش می‌کند، بلکه باعث می‌گردد تا او شناخت کافی از توانایی خودش بدست آورد. آموزش، نقش کلیدی در فیزیوتراپی دارد.
- متخصص فیزیوتراپی شما را معاینه می‌کند و حرکت‌های مناسب را به شما توصیه می‌کند و به صلاحدید ایشان چند جلسه‌ای در همان مرکز تمرین می‌کنید. حرکاتی که فعلاً لازم دارید و تعداد و چگونگی انجام روزانه آنها در خانه را بیاموزید و در صورت نیاز به وسایل کمکی، آنها را از فروشگاه‌های این نوع لوازم تهیه کنید و یا اگر می‌توانید مشابه آنها را برای خود بسازید.
- هر روزه در منزل وقتی را به حرکات فیزیوتراپی اختصاص دهید و ضمن انجام این ورزش‌ها سعی کنید بیشتر به بهبودی و تندرستی فکر کنید.
- به صلاحدید فیزیوتراپیست هر چند هفته به او مراجعه کنیم تا هم درست انجام شدن حرکاتمان را بررسی کند و هم در صورت لزوم تغییراتی در نوع و تعداد حرکاتمان بدهد.
- بهترین حالت، انجام تعداد کمی حرکت در نوبت‌های متعدد در طی روز است.
- حرکات را تا مرز رسیدن به خستگی انجام بدهیم. در صورت تمایل پس از مدتی استراحت می توان دوباره حرکات را تکرار کرد.
- هر موقعیتی که انجام حرکت را آسان کند مفید است، بنابراین با توجه به سبک شدن وزن بدن در آب، شنا یکی از مفیدترین ورزش‌ها برای ما می‌باشد. البته نیازی به شنای حرفه‌ای نیست و اندکی هم که در آب دست و پایمان را تکان دهیم بسیار مفید است.
- متخصص فیزیوتراپی احتمالاً توصیه می‌کند تا بیمار در ابتدا آهسته پیش برود و به تدریج سرعت یا تعداد دفعات انجام تمرینها را بیشتر کند. متخصص فیزیوتراپی در مواجهه با آن دسته از بیمارانی که علائم ام اس عملکردشان را مختل ساخته است، به دقت شرایطشان را بررسی و محدودیت‌های‌شان را ثبت می‌کند.
- به بیمار پیشنهاد می‌شود تا به منظور جلوگیری از گرم شدن بیش از حد (یکی از مشکلات رایج بیماران مبتلا به ام اس)، موارد زیر را رعایت کند:
- انتخاب محلی خنک برای تمرین کردن
- پوشیدن لباس گشاد و خنک که به گردن نچسبد و تنفس را دشوار نسازد.
- ثابت کردن پنکه در بالای سر.
- در وضعیت‌هایی قرار گرفته که در آنها احساس راحتی کرده و هم ترازی عضله‌ها و مفاصل وجود داشته باشد، مثل وقتی که روی رختخواب دراز کشیده‌اید یا روی صندلی نشسته اید.
- به کار بردن الگوهای حرکتی که باعث ایجاد عدم تقارن نشود یا باعث افزایش سفتی و گرفتگی عضله‌ها نگردد.
- مشارکت در انجام تمرینهای هوازی
- استفاده صحیح از تجهیزات
ورزش مناسب برای بیماران ام اس
متخصص فیزیوتراپی برنامه تناسب اندام خاصی را متناسب با قدرت و اهداف بیمار طراحی می‌کند. تمرین و ورزش منظم برای کلیه بیماران مبتلا به ام اس در تمام سطح‌های توانایی مفید است و بیمار می‌آموزد تا چگونه بر خستگی مزمن و حساسیت در برابر گرما غلبه کند و بیشترین فایده را از فیزیوتراپی ببرد.
متخصص فیزیوتراپی روش‌های بهتر حرکت کردن و انجام وظایف خانه را آموزش می‌دهد و پیشرفت بیمار را در جلسه‌های بعدی بررسی می‌کند. بیمار موارد زیر را فرامی‌گیرد:
- کشش برای جلوگیری یا از بین بردن گرفتگی عضلانی
- حرکت‌هایی برای قوی نگه داشتن عضله‌ها
- تمرینهای دامنه حرکتی
- راهکارهایی برای جلوگیری از سقوط و زمین خوردن
- روش استفاده از عصا، چوب زیر بغل، اسکوتر، صندلی چرخدار یا دیگر وسایل کمکی در صورت لزوم
اکثر متخصصین فیزیوتراپی تعداد جلسات بیشتری را در نظر می‌گیرند تا بیمار به اهداف خود برسد، برای مثال بر مشکل کشیدن پا روی زمین که سرعت گام برداشتن‌اش را آهسته می‌سازد غلبه کند. البته برخی متخصصین نیز پیگیری جلسات در خانه را توصیه میکنند.
در ادامه حرکات ورزشی برای بیماران ام اس شرح داده می‌شود. توجه داشته باشید به شرطی این ورزش‌ها برای درمان و کنترل بیماری ام اس موثر هستند که توسط یک فیزیوتراپیست و با توجه به در نظر گرفتن شرایط شما تجویز شده باشد.
پلانک: تقویت عضله‌های مرکزی
حرکت پلانک تمرین مناسبی برای تقویت عضله‌های مرکزی (عضله‌های شکم، کمر و پشت بدن) محسوب می‌شود.
- روی شکم، روی کف زمین یا تشک دراز بکشید.
- بدن را با تکیه‌گاه قرار دادن آرنج‌ها و پنجه‌ها به صورتی بالا ببرید که بدن از نوک سر تا نوک پنجه صاف باشد. آرنج‌ها باید دقیقاً زیر شانه‌ها باشند.
- عضله‌های شکم را برای جلوگیری از برجسته شدن باسن سفت کنید. ۱۰ تا ۱۵ ثانیه در این حالت بمانید.
- به حالت اولیه برگردید و ۱۰ تا ۱۵ ثانیه استراحت کنید.
- این حرکت را ۳ تا ۵ بار تکرار کنید. با قوی‌تر شدن عضلات سعی کنید مدت را به ۲۰ ثانیه افزایش دهید.
پل: پرورش چند عضله
این تمرین برای بهبود وضعیت عضله‌های شکم، کمر، سرینی و پا مفید است.
- به پشت دراز بکشید و دست‌ها را در دو سمت بدن قرار دهید.
- پاها را به سمت داخل و رو به باسن بیاورید، در این بین کف پاها را از روی زمین بلند نکنید.
- عضله‌های شکم را به گونه‌ای منقبض کنید که ناف به سمت داخل و ستون فقرات کشیده شود.
- نفس را هنگام بلند کردن مفصل‌های ران (لگن) و سفت کردن عضله‌های سرینی بیرون بدهید. بدن در انتهای حرکت باید خطی مورب را از زانو تا قفسه سینه ایجاد کند.
- اندکی توقف کنید و سپس همان طور که به حالت اولیه بر می‌گردید نفس را به داخل بکشید.
- این حرکت را ۱۰ تا ۱۲ بار تکرار کنید.
شنا روی دیوار: تقویت بالاتنه
شنای روی دیوار از تمرینهای بالاتنه به شمار می‌رود که به تقویت عضله‌های سه سر، سینه‌ای و دلتوئید (والی) کمک می‌کند. این حرکت را می‌توان در حالت نشسته یا ایستاده انجام داد.
- در حالت نشسته یا ایستاده به فاصله تقریباً دو پایی از دیوار، روبه‌روی آن بایستید و پاها را به یکدیگر بچسبانید.
- دست‌ها را صاف روی دیوار بگذارید. بازوها را به صورت کاملاً صاف و کشیده تا ارتفاع شانه بالا بیاورید و با عرضی اندکی بیشتر از عرض شانه باز کنید.
- با آرنج‌های جمع شده در کنار بدن به سمت دیوار تا جایی خم شوید که بینی تقریباً دیوار را لمس کند. در این حالت بمانید و بر وضعیت اندامی خود متمرکز شوید. در این حالت باید کشش ملایمی را در عضله‌های ساق پا (در صورت ایستادن) و در قسمت بالای قفسه سینه حس کنید. اگر در حالت ایستاده حرکت را انجام می‌دهید بدن از سر تا پنجه، باید خط مستقیمی را ایجاد کند و اگر در حالت نشسته حرکت را انجام می‌دهید پشت بدن باید کاملاً صاف باشد.
- به آهستگی به حالت اولیه برگردید.
- این حرکت را ۳ تا ۵ بار انجام دهید.
مزایا و فواید فیزیوتراپی برای ام اس
مزایا و فواید فیزیوتراپی برای بیماران ام اس در ادامه بیان می‌شود.
اهداف اولیه فیزیوتراپی
اهداف اولیه فیزیوتراپی شامل موارد زیر است:
- تشخیص جامع نیازهای فیزیکی، تمرکز روی وضعیت و حرکت
- تسهیل انجام وظایف بطور مستقل
- ارائه مجموعه آموزش‌هایی در ارتباط با موضوع‌های: تمرینهای هوازی – حرکت و انجام امور و چگونگی حرکت بگونه‌ای که کمتر بیمار دچار سقوط شود.
- جلوگیری از بغرنج‌تر شدن وضعیت بیمار مانند در تنگا و فشار قرار گرفتن، کوتاه شدن عضله‌ها و تاندون بافتها.
- دستیابی به بهترین وضعیت تندرستی فیزیکی – عمومی
فیزیوتراپی بسیاری از علائم ام اس را تسکین می‌دهد و توانایی راه رفتن را بهبود می‌بخشد. بیمار می‌تواند بلافاصله پس از تأیید تشخیص ابتلا به ام اس، فیزیوتراپی را شروع کند و برنامه تهیه شده را در تعداد جلسات لازم دنبال کند.
متخصص فیزیوتراپی با تجربه و دانش کافی در زمینه درمان بیماری ام اس، جزء کادر پزشکی بعضی از بیمارستان‌ها به ویژه بیمارستان‌های توان‌بخشی است.
مراجعه به متخصص فیزیوتراپی برای رفع مشکلات
مراجعه به متخصص فیزیوتراپی در رفع مشکلات زیر به بیمار کمک می‌کند:
- مشکلات تعادل
- هماهنگی ضعیف
- خستگی مزمن
- نداشتن تناسب اندام
- درد
- ضعف
- راهکارهای ذخیره انرژی
یک تا سه جلسه فیزیوتراپی کافی خواهد بود. متخصص فیزیوتراپی در نخستین جلسه بیمار را معاینه می‌کند و تمرینهای قابل اجرا در خانه را آموزش می‌دهد.
کاردرمانی در ام اس
وظیفه کاردرمانی در ام اس تطبیق و تنظیم انجام کارها و تدابیر یکپارچه‌سازی فعالیت‌ها بگونه ای است که بیشترین حجم فعالیت با صرف انرژی کمتر صورت گیرد. (در واقع افزایش اثر بخشی انرژی صرف شده را کاردرمانی گویند).
آب درمانی و ورزش‌های آبی
بیماران مبتلا به ام اس، ورزش‌های آبی را روش مفیدی برای افزایش فعالیت می‌دانند. دمای استخر دمای مرکز بدن را حین ورزش کردن در حد طبیعی نگه می‌دارد تا قدرت کلی بدن حفظ شود. خاصیت شناوری و رانش آب حمایت لازم را از بیمارانی به عمل می‌آورد که نمی‌توانند روی زمین سفت راه بروند و ضمناً مقاومت ملایمی را در برابر حرکت‌های تمرینی ایجاد می‌کند.
تای چی و حرکات یوگا برای بیماری ام اس
برنامه‌های دربرگیرنده تای چی و حرکات یوگا برای بیماری ام اس سودمند می‌باشد. تای چی گونه‌ای ورزش با شدت کم و مبتنی بر حرکت است که قابل انجام در حالت ایستاده یا خوابیده است. تنفس عمیق نیز در این تکنیک گنجانده می‌شود.
یوگا تمرین تنفس، تمرین برای تقویت و انعطاف‌پذیری و تکنیک‌های مدیتیشن یا آرام‌سازی را در بر می‌گیرد. متخصص فیزیوتراپی آموزش دیده این ورزش‌ها را متناسب با اهداف و نیازهای هر بیمار تعدیل و طرح ریزی می‌کند.
گفتگوی آنلاین 